Regionale identiteit versterken
De Regio
Regionale kenmerken verbinden mensen.
Ze maken het aantrekkelijk om dichter bij huis te recreëren.
Zelfvoorziening regio's verminderd belasting klimaat en infrastructuur.
De mensen uit een regio hebben een sterke gemeenschappelijke identiteit.
Ze zijn de enigen die een gebied tot bloei kunnen brengen. Dus geef ze de ruimte !
Een gebied waar je je thuis kan voelen.
Elke gebied of regio heeft zijn eigen specifieke karakter. In de loop van de eeuwen is er een consensus ontstaan tussen mensen over hoe ze met elkaar omgaan en hun gebied inrichten. Daarmee is een eigen identiteit ontstaan, waardoor mensen die in zo’n gebied langere tijd leven zich er thuis voelen. Het wordt een thuis, een Heimat feitelijk. Dat wordt in planologische, stedenbouwkundige en architectuur opgaven naar mijn idee veel te weinig als uitgangspunt gekozen.
Zo’n gebied of heimat is er feitelijk op diverse schaalniveau’s. Werelddelen, landen, regio’s, plaatsen en buurten verschillen zo wezenlijk van elkaar, dat je onmiddellijk ervaart als je bijvoorbeeld weer in je eigen gebied bent na een vakantie. Terugkomend na een dagje hectiek in Marokko, ervoer ik dat rijdend door de Europees rustige straten van Zuid Spanje. Ik merkte dat ik genoot van die rust. Mijn lichaam ontspande ervan. In zekere zin was ik weer thuis !
Een regio is kleinste eenheid met kenmerken die een heel gebied zijn identiteit geven. De mensen die er wonen hebben eigen gebruiken, een dialect, vroeger ook kleding, een manier van omgaan met elkaar. Maar ook met specifieke kenmerken in het landschap en de gebouwde omgeving.
Ruimtelijke Ordening
Elke Regio heeft ook zijn eigen landschappelijke en stedenbouwkundige kenmerken.
De regio’s onder zeeniveau en langs de rivieren hebben polders met weilanden en een systeem van sloten en kanalen om het droog te houden. Vaak een open landschap. De regio’s dieper het binnenland in zijn droger, hebben meer akkerbouw gebieden en bosgebieden. Kleinschaligere landschappen.
De steden zijn vaak per gebied ook wezenlijk anders. De kanalen en grachten in Delft en Leiden zul je niet terug vinden in Enschede en Eindhoven.
De gebieden in het westen hebben vaak maar hier en daar een weg, terwijl je in Twente na elk stukje land wel weer een zandweggetje hebt waar weer een andere richting mee op kan. Veel fijnmaziger dus.
Sommige regio’s hebben heel specifieke kenmerken die het hele gebied overheersen. De kassen in het Westland. Of de vele plassen en meren in het Groene Hart van Zuid-Holland.
Architectuur
Architectuur is er ook wezenlijk anders. De van ouds rijkere en meer ontwikkelde gebieden van het westen en noorden hebben vooral in de grote steden de meest uitgesproken voorbeelden van architectuur stromingen uit het verleden. De jaren 30 architectuur is er rijker. Je hebt niet voor niets de stromingen van de ‘Amsterdamse en de Haagse School’. In het Oosten en zuiden bloeiden meer de traditionele architectuur van de regio.
Heel mooi zie je de regio’s ook terug in boerderij vormen. Niet alleen door rijkdom en soort bedrijf verschilden die maar ook door regionale gebruiken. Dus waarom zouden de kantoren, bedrijfspanden en woningen van elke regio in de toekomst niet verschillend kunnen zijn ? Er zijn legio praktische en culturele aanknopingspunten om daar wat mee te doen.
Heeft Regio toekomst waarde ?
Al die karakteristieke tegenstellingen zullen grotendeels verdwijnen als we er geen aandacht aan schenken. Dat is jammer want ze maken regio’s veel aantrekkelijker dan wanneer ze in de grijze massa van hetzelfde, in een groter gebied, opgaan. Maar er zijn nog wezenlijkere redenen om ze te nieuw leven in te blazen.
Ik denk dat elk mens de basis behoefte heeft bij een groter verband te horen en ook verbonden te zijn met een, bij voorkeur niet te groot, gebied. Europa is voor de velen veel te ver weg en te grootschalig. Grote groepen voelen zich daarin niet meer gehoord en gezien. Datzelfde geld in mindere mate voor Nederland als geheel. Een regio voelt veel meer van mensen zelf. Het is belangrijk dat we daarom die regionale identiteit verder te ontwikkelen, terug te brengen en te vertalen naar onze tijd en daarmee voor de toekomst bewaren.
Het regionaal denken is naar mijn mening ook het antwoord op de grote problemen van onze tijd op gebied van verkeer (infrastructuur), milieu en sociale vraagstukken waar wij al zo lang mee worstelen en geen echte antwoorden voor vinden. (Voor verdere info zie ook verschillende blog’s en het menu ‘Maatschappij Visie’ waar ik deze thema’s verder uitwerk.
Het Westland als voorbeeld van zo'n regio.
Bestaande karakteristieken en mogelijk hergebruik hiervan.
Wij wonen met ons gezin in 2010 verhuisd van Den Haag naar het Westland. Slechts 10km verderop maar een totaal andere wereld. Wij vroegen ons vooraf lang af of we er wel zouden aarden. De Westlanders staan bekend als een apart eigenwijs volkje in Den Haag. En het gebied vol met kassen heeft in de ogen van de gemiddelde Hagenees geen enkele landschappelijke waarde.
Westlandse Architectuur.
Voor de Westlanders zelf ligt dat natuurlijk heel anders en terecht denk ik. Er zijn een hele reeks karakteristieken die het gebied kwaliteit geven en uniek maken. Daar zou veel meer gebruik van kunnen worden gemaakt bij nieuwe ontwikkelingen.
In de architectuur van het gebied zijn de kassen in al zijn varianten goed inzetbaar in woningbouw en publieke gebouwen. Als serre, tuinhuisje, dakopbouw of onderdeel van hoofdvolume.
De Westlandse muur kan in hergebruikte vorm dienen als wind-, geluid en visueel scherm. Maar ook als bindend element tussen tuin en woonhuis.
De 7A-kas is een doorontwikkeling van de muurkas, waarbij de muur niet meer nodig was. Een kasvorm die heel goed gebruikt kan worden in allerlei soorten bouwprojecten.
De muurkas. De oude druivenmuren waar beschut op het zuiden de druiven, abrikozen, pruimen, peren en perzikken extra warmte opvingen. De kas tegen en op die muur gaf een nog warmer en beschutter klimaat.
Die combinatie is op verschillende manieren bijvoorbeeld bij woningbouw inzetbaar en kan het Westland zijn identiteit mee versterken op een manier die mensen uit de stad zal aanspreken.
Westlandse Stedenbouw en Infrastructuur.
In stedenbouwkundig opzicht valt de wat rommelige verspringingen en verdraaiingen van de oude bebouwing langs de doorgaande wegen op.
Dat kan ook tot kwaliteit verheven worden waardoor een heel gevarieerd straat beeld kan ontstaan in nieuwe ontwikkelingen.
De verspringende oude bebouwing van Poeldijk langs de N464 in de richting van Wateringen geeft veel sfeer aan dit stukje Westland. Naast aantrekkelijk uitzicht, betere bezonning en beschutting heeft het stedenbouwkundige kwaliteit op zich.
Het wegennet heeft ook een bepaalde rommeligheid. Als je bijvoorbeeld uit Loosduinen Monster inrijdt denk je in het centrum uit te komen, maar als je niet oplet loop je onder de luchtbrug naast de Hoogvliet dood op een wat groezelige achterkant van een drogisterij en parkeerterrein en mis je het kerkplein geheel.
Dramatisch wordt het als je uit Kwintsheul denkt in rechte lijn te kunnen rijden door Wateringen heen naar Rijswijk. Borden leiden je bij de molen rechtsaf helemaal door buitenwijk. Linksaf en dan meteen weer rechts is er ook nog een route door winkelcentrum parkeerterrein en een wirwar van straatjes. Als je dat de 1e keer doet denk je elk moment terug te moeten, maar er is echt een doorgang.
Ergens is dat, slim ingezet, ook weer een kwaliteit….
Het wegennet heeft verder als karakteristiek, dat er sinds de jaren 20 veel doodlopende zijwegen zijn van de doorgaande wegen. Dat zorgt voor veel rust in het gebied en zorgeloos spelen voor kinderen. Die doodlopende wegen zouden, indien ze verbonden worden met fietspaden, wat hier en daar al (informeel) is het gebied tot een fietsparadijs kunnen omtoveren.
Vanuit ‘s-Gravenzande over de Gantellaan kun je de doodlopende Raaphorstlaan in. Met de fiets en te voet kun je dan via ‘rechter tak’ het illustere Rita Hovink Pad (puike Jazz zangeres) nemen die weer uitkomt op een andere doodlopende weg, de Overzeelaan aan de rand van Monster.
Een zeer aangename loop en fietsroute over particulier terrein. Doodlopende tuinders wegen genoeg. Wat zou het leuk zijn als er meer van deze initiatieven kwamen door particulieren en gemeente. Bijvoorbeeld over de Gantel, de oude zee-arm, heen….
Westlandse Groen.
Het Westland is vrij arm aan groen, door het gebrek aan weilanden en bomen. Dat was tot ver in de 19e eeuw heel anders. De hele tuinbouw komt voort uit de traditie van fruitboomgaarden die er eeuwen om boerderijen en landerijen stonden. Het milde klimaat en de grond maken het gebied er zeer geschikt voor.
langs de wegen en mits goed beheerd ook op pleinen, heringevoerd worden. Samen met het doortrekken van de doodlopende wegen voor fietsers en voetgangers zouden fruitbomen deze auto luwe wegen een zeer aantrekkelijk fietsers en voetgangersnetwerk kunnen vormen. Waar in het voorjaar van de bloesem genoten kan worden en in het najaar het fruit geplukt kan worden. Zover ik weet uniek in NL. In voormalig Oost Duitsland waren langs veel wegen dit soort openbare lint fruitboomgaarden gemeengoed. De mensen uit de stad kwamen daar volop op af.
Als de takken kaal zijn kan er dan gezamenlijk worden gesnoeid en wordt het Westland steeds groener.
Fruit langs de weg in het oosten van Duitsland
en tot welk besluit kwamen wij? onze bermen staan te verpieteren, en in de vroegere DDR, staan er FRUITBOMEN naast de baan.
dat ogenblik in september, waren de appels en peren rijp, en vielen als rijpe pruimen;
man stopte en ik ging aan’t plukken, daar waar ik aankon.
plots zegt man, oei, stop al maar, “bezoek”
de Polizei stopte achter ons, en ze stapten alletwee uit.
de oudste begon. “lekkere appels mevrouw?” waarop ik: weet ik nog niet, juist enkele geplukt.
het vervolg kan je Nooit raden;
de polizei, haalde een ladder uit de combi, en boden me aan, te helpen plukken, “want” volgens de oudere man” stonden die fruitbomen daar sinds ergens de jaren 60, ten behoeve van de DDR inwxoners, die er ook altijd heel graag gebruik van maakten, maar nu, na de val van de muur, alles goedkopen kunnen kopen.
wij kwamen naar huis met 18 kilo appelen en 10 kilo peren, gratis, en gepluikt dooe de heren polizei
Bovenstaand verhaal laat zien dat dat tot hele positieve taferelen kan leiden. Inmiddels zijn onze zuiderburen er ook mee aan de slag gegaan. https://www.tuinadvies.nl/tuinvrienden/forum/9/fruit/58039/fruit-langs-de-weg
Mogelijkheden genoeg maar een Utopie ?
Het Westland en elke andere regio hebben zo allerlei hedendaagse en (bijna) verdwenen bijzonderheden die een gebied kunnen laten bloeien.
De smalle duinen strook met de zandmotor en de zee bieden ook volop mogelijkheden tot specifiekere oplossingen. Monster zuidelijk langs de kust uitrijdend is er een heuse duinwijk verrezen met duin- of schapenhekjes langs de erven. Huizen met veel hout en helmgras. Dat is nog maar een voorzichtig idee.
Je kan huizen, als de oude bunkers in kunstmatige duinen maken met daarop weer hier en daar een woning met zee zicht. Als je dat langs deze weg zou kunnen zien ‘voel’ ineens dat je dicht bij zee bent.
Het is geen utopie maar meer de vragen of we anders durven zijn en doen ?
De Regio als essentiële bouwsteen Maatschappij
Het Westland en elke andere regio hebben zo allerlei hedendaagse en (bijna) verdwenen bijzonderheden die een gebied kunnen laten bloeien.
De smalle duinen strook met de zandmotor en de zee bieden ook volop mogelijkheden tot specifiekere oplossingen. Monster zuidelijk langs de kust uitrijdend is er een heuse duinwijk verrezen met duin- of schapenhekjes langs de erven. Huizen met veel hout en helmgras. Dat is nog maar een voorzichtig idee.
Je kan huizen, als de oude bunkers in kunstmatige duinen maken met daarop weer hier en daar een woning met zee zicht. Als je dat langs deze weg zou kunnen zien ‘voel’ ineens dat je dicht bij zee bent.
Het is geen utopie maar meer de vragen of we anders durven zijn en doen ?
Als je uit bijvoorbeeld Afrika terugkeert naar Europa kun je dat ervaren als thuiskomen. Er zijn algemene kenmerken in Europa die weer anders zijn dan in andere werelddelen.
Iedereen kent wel het gevoel als je na een lange vakantie ergens de grens van Nederland passeert, ondanks die mooie vakantie, je ineens een opgelucht gevoel overvalt. Je realiseert je dat je weer thuis bent in je vertrouwde omgeving.
De tegenhanger van thuisvoelen is heimwee hebben. Op vakantie heb je dan een heel sterke behoefte om weer naar huis terug te gaan. Als je nu ergens permanent bent beland waar je niet vandaan komt kan je een gevoel van onveiligheid krijgen of erger nog jezelf ontworteld voelen. Een algemeen gevoel van het ontbreken wat vertrouwd voor je is.
Dat ontwortelen kan ook binnen landsgrenzen optreden. Menige Brabander zal zich niet thuis voelen boven de rivieren. Zo verschillen provincies ook wezenlijk van elkaar en daarbinnen de regio’s.
Uiteindelijk kom je via provincies uit bij regio’s de kleinste gebieden met een eigen karakter. Dat vind je terug in dialecten, omgangsvormen, vroeger in kleding, landschappelijke elementen en de cultuur van een gebied.
Architectuur en stedenbouw zijn er ook wezenlijk anders. Bovendien wordt ruimtelijk elk gebied overheerst door iets specifieks. Dat kunnen kassen zijn maar ook weilanden met eindeloze vergezichten zijn, of juist heel intiem afgebakende stukken.
Ik denk dat elk mens de basis behoefte heeft bij een groter verband te horen en ook verbonden te zijn met een gebied. Het is belangrijk dat we daarom die regionale identiteit verder ontwikkelen, terugbrengen, vertalen naar onze tijd en daarmee voor de toekomst bewaren.
Het regionaal denken is denk ik ook het antwoord op de grote problemen van onze tijd op gebied van verkeer (infrastructuur), milieu en sociale vraagstukken waar wij al zo lang mee worstelen en geen echte antwoorden voor vinden. (Voor verdere info zie verschillende blog’s en de menu balk visie waar ik deze thema’s verder uitwerk.
Elk gebied heeft architectonische elementen die karakteristiek zijn voor het gebied in heden en verleden. Deze kunnen op allerlei manieren worden ingezet zodat de architectuur meer verbinding te geven een gebied.
Het gevolg hiervan is dat elk gebied is te herkennen en de mensen die er een band mee voelen zich er blijvend mee verbonden voelen en het als van hun zullen zien, waardoor ze zich er voor willen inzetten.
Een neven effect is dat zo’n duidelijk herkenbaar gebied ook weer zijn aantrekkingskracht heeft op de gebieden eromheen.