Het Gebouw
Hoe onmogelijker de opgave
Hoe verrassender het resultaat
Standaard oplossingen passen bij niemand
Een 'maatpak' is haalbaar voor iedereen !
Bij een prettig gebouw is er aandacht voor sfeer, intimiteit en onderlinge ontmoeting
Eindeloze mogelijkheden, om een gebouw, aantrekkelijk in te delen en vorm te geven.
Bij het ontwerpen van nieuwe en verbouwen van gebouwen, zoals woonhuizen, bedrijfspanden en verenigingsgebouwen zoals kerken en sportclubs speelt naast het wensen pakket van de opdrachtgever, de lokatie een grote rol. Het Decor is er op gericht om maximaal dit wensen pakket te verwezenlijken ook als bestemmingsplan en ligging dit onmogelijk lijken te maken. Door de lange ervaring met transformaties van bestaand gebouwen, waar het oude volume en indeling ogenschijnlijk danig in de weg kunnen te zitten, is er vaardigheid ontwikkeld waardoor er veel meer wensen kunnen worden vervult dan op het eerste gezicht lijkt. Aan de hand van meerdere projecten laat ik hieronder wat voorbeelden zien.
Bij een ontwerp wordt meestal direct gekeken naar overbekende voorbeelden en oplossingen. Vaak kiezen we voor indelingen, gebouw hoofdvorm en gevelindelingen die we al vaak gezien hebben. Waarom niet onze dromen achterna ? Ooit iets op vakantie of in een film gezien. Mag vast niet, te duur ? Dat hoeft helemaal niet. Het Decor is er juist op gericht om heel specifiek mee te gaan in iemands wensen, ook bij beperkt budget. Dat laatste is ook een creatieve uitdaging op zich. Hieronder een voorbeeld van hoe ogenschijnlijk onverenigbare wensen, van o.a. zon in de huiskamer en toch vollop zicht op de weilanden aan de schaduw zijde, vrij eenvoudig realiseerbaar zijn. En meteen het hele huis aantrekkelijker maken.
Er waren 2 belangrijke wensen voor de woonkamer. Voldoende zon en vol uitzicht op de tot de horizon rijkende polder, schuin rechts achter het huis, een unicum in de Randstad. Het zuiden is echter aan de linker kant van het huis, de tegenoverliggende zijde.
Andere wensen en randvoorwaarden belemmerden ook de mogelijkheid om de zon aan het eind van de middag nog even via de linker achterkant, op het westen, de huiskamer in te krijgen. Zon en uitzicht leek dus een niet te verenigen wens voor de woonkamer. De keuze dreigde dus tussen zon in de woonkamer of optimaal uitzicht. Doorpratend hierover bleek dat het niet nodig of zelfs wenselijk was als de zon de hele dag in de woonkamer scheen. Met dit verhaal in mijn achterhoofd ging ik in mijn atelier verder ontwerpen.
Begane Grond van het woonhuis. De zon komt vanaf onderkant, terwijl het uitzicht naar links boven is. Hoe kun je dan zowel zon in zitkamer en vrij polderzicht eruit mogelijk te maken ?
De oplossing werd gevonden door de zon via grote dakkapel over de trap de woonkamer in te laten schijnen. Dus op de rug van iemand die uitkijkt op de polder. Zonder tegenlicht. Een oplossing beter dan als zon en uitzicht aan dezelfde kant van het huis zaten.
Om dit mogelijk te maken is links in het dak van de 1e verdieping een opvallend grote dakkapel met veel glas getekend. (zie bovenste afbeelding) De Overloop en de trap staan daarom ook in open verbinding met de woonkamer. De zon kan dus vrij in de woonkamer schijnen, vooral ook in de winter als elke zonnestraal binnen gekoesterd wordt.
Meteen kon ook de wens om een mooie moderne trap goed in het zicht te maken worden vervuld. De trap stijgt in de woonkamer boven een zit plateau via een tussenbordes geleidelijk naar de verdieping. Het is zo veel meer een blikvanger dan opgesloten in een gang of hal.
Dwarsdoorsnede van het woonhuis over de woonkamer, trap en overloop. De zon schijnt een paar uur vrij door het huis de woonkamer in. Een andere wens kon zo ook vervult worden. Een mooie beeld bepalende betontrap binnen, zonder onnodige verspilling van ruimte.
De woning ligt middenin het groen. Fijn om dan de natuur ook optimaal vanuit het huis te kunnen beleven. Aan de achterzijde is dat dus het vrije polderzicht, niet alleen vanuit de woonkamer, maar ook volop vanuit woonkeuken en badkamer. Hier is dus sprake van zowel een ‘Room with a view’ als een ‘Bath with a View’.
De slaapkamer werd aan voorkant van het huis gesitueerd juist op zoek naar intimiteit. Aan de voorzijde is die gedeeltelijk al aanwezig door de beslotenheid van hogere dijk. De nieuwe boomgaard met vijver versterkt die intimiteit.
Plattegrond van woonerf met vrij polderzicht uit eetkamer-keuken, woonkamer en badkamer. De slaapkamer heeft intiem zicht op de beslotenheid aan voorzijde huis met langerechte vijver, boomgaard en dijkje langs vaart en weg.
Welke dakvorm en volume opbouw ?
Dit is typische een opdracht waarbij er veel ruimte en mogelijkheden lijken te zijn. Een groot eigen grasland ruim gelegen in een open omgeving. In werkelijkheid zijn die mogelijkheden er veel minder. Het bestemmingsplan laat maar ruimte voor een bescheiden woning van ca. 350m3. Het gewenste 2-maal zo grote volume is alleen haalbaar met een wirwar van vergunningsvrije uit- en aanbouwsels. Dat willen we vermijden. Belangrijk is dan een kapconstructie te nemen met veel bruikbare m3.
De locatie
Onaantrekkelijke en lastige locaties worden unieke paradijsjes
Onaantrekkelijke en ongebruikelijke locaties, gebouwen en kavels schrikken kopers af, omdat gedacht wordt dat hier geen aantrekkelijke oplossing mogelijk is. Als je een makelaar vraagt waar je op moet letten bij koop pand heb je aardige kans dat hij begint te roepen: ‘locatie, locatie, locatie !’ Die kun je namelijk niet veranderen. De rest wel.
Dat is toch niet helemaal waar. Inderdaad kun je de omgeving van een locatie niet veranderen, maar wel kun je met de invulling van een locatie de sfeer en bruikbaarheid op dat plekje en ook van zijn omgeving behoorlijk beïnvloeden, ook bij verbouwingen. Het eigen terrein is vaak doorslaggevend aan te passen, zodat een locatie met ogenschijnlijk meer nadelen dan voordelen een fantastische plek wordt.
Ongebruikelijke locaties dwingen tot oplossingen die veel aantrekkelijker zijn dan standaard situaties. In onderstaande situatie is wel degelijk een zonnige tuin te maken als er een dakopbouw gewenst is met tuin op het noorden. Ook is de woon en werkwoning zo in te delen dat het drukke verkeer voor de deur eerder een voordeel dan een nadeel wordt.
Een drukkere weg geeft ook leven voor een pand, wat prettig kan zijn als je thuis werkt of veel alleen bent. Verkeersgeluid overlast kan door geluidsisolerende oplossingen voorkomen worden. Ruimtes waar je ramen open wilt kunnen zetten in de zomer kunnen aan de geluid luwe kant van het gebouw komen. Een slim doordacht ontwerp kan wonderen doen voor de beleving en kwaliteit van een bepaalde plek.
De locatie heeft bij een bouwplan grote invloed op de uiteindelijke kwaliteit van de plek. Hier een drukke weg voor de deur en veel schaduw in de achtertuin door ligging op het noorden en aan de oostkant het huis van de buren. Veel bouwplannen houden in het ontwerp stadium nauwelijks rekening met dit soort onaantrekkelijke situaties. Hoe kun je dit soort negatieve eigenschappen gebruiken om juist een extra aantrekkelijke leefomgeving te realiseren ?
Een achtertuin op het noorden met een hoge bebouwing op het oosten. Een sombere tuin en een gedateerde achtergevel. Hoeveel verkeerslawaai komt over het dak van de woning de tuin in ? Kan dat een fijne plek worden om te wonen ? Afgaande op deze vragen niet, maar kijk eens naar de schoonheid van de lange gele woning gevel van de buren links !
De oude bebouwing van ‘De Aanleg’, een buurtje aan de rand van Monster in het Westland. Witte huis uit 1880 was te koop. De oorspronkelijke sfeer en schoonheid was eruit verbouwd. Wat reste was een vervallen oude dame die er ondanks haar achterhaalde uitstraling modern probeerde uit te zien. Gelegen aan een lawaaierige drukke weg. De N211 maar ook E30 genoemd als onderdeel met veerboot verbinding met Engeland.
Winterse sferen. In het Westland worden veel van dit soort eenvoudige soms in zeer matige staat verkerende huizen zoals deze afgebroken. Ten onrechte. Met enige liefde is er een heerlijk van alle moderne gemakken voorzien huis van te maken. Wie heeft er nu een voorgevel van 12m breedte ? Zomaar een voorbeeld van wat je met iets ouds kan. En de drukke weg is alleen maar een voordeel als je thuis werkt. Je bent zichtbaar, makkelijk bereikbaar en er is wat leven voor de deur.
De plek waar wij wonen is daar een voorbeeld van. Bovenstaande rechter foto laten de bestaande situatie zien ter plaatse van de achtertuin, zoals wij die bij de bezichtiging aantroffen. Op eerste gezicht een oud vervallen slecht gelegen huis. Benieuwd hoe de hele setting is veranderd in een mooi huis op een mooie plek ? Hieronder een voorproefje. (Zie verder blog: ‘Wonen in een bouwval op ogenschijnlijk onaantrekkelijke plek’ Klik op onderstaande button)
Door dakopbouw niet over gehele breedte huis door te zetten is er urenlang zon in de tuin op het noorden
De oude uitbouw wordt met dakopbouw volwaardig onderdeel van huis. Een huis met de voor het Westland karakteristieke dubbele zadeldak. De gedateerde achtergevel van moderne spouwmuur voorzien. Juist door het niet perfecte bestaande te laten staan en slim te benutten krijgt het huis zijn oude sfeer terug. Achter de oude materialen zit een modern geïsoleerd huis.
Winterse sferen. In het Westland worden veel van dit soort eenvoudige soms in zeer matige staat verkerende huizen zoals deze afgebroken. Ten onrechte. Met enige liefde is er een heerlijk van alle moderne gemakken voorzien huis van te maken. Wie heeft er nu een voorgevel van 12m breedte ? Zomaar een voorbeeld van wat je met iets ouds kan. En de drukke weg is alleen maar een voordeel als je thuis werkt. Je bent zichtbaar, makkelijk bereikbaar en er is wat leven voor de deur.
De achtertuin op het noorden zomer en winter een heel beschutte intieme tuin. De gele muur links houdt welliswaar de zon tegen tot een uur of 10 en het eigen huis geeft daarna ook schaduw, maar de tuin is diep genoeg voor de rest van de dag zon. Gewoon in het ontwerp rekening met de bezonning. De muren houden de overwegend westen winden weg zodat wij in de tuin zitten op zonnige niet te winderige dagen van maart tot oktober.
Verbouwen
Wil je van iets ouds, iets moderners maken dan nieuw ?
Dat klinkt ongeloofwaardig ? Bij nieuwbouw kun je alle laatste trends en inzichten meenemen. Is het algemene idee. Bij een oud pand is letterlijk alles bejaard en somber. Vooral als ze lang een liefdevolle en vakkundige hand hebben gemist.
Ongemerkt volgen we bij nieuwbouw echter als vanzelf de gebaande paden van vooral vroeger. Heel veel oplossingen vinden we zo vanzelfsprekend dat we ons niet meer afvragen of het misschien ook anders kan. Vrijer, ruimtelijker, zoals dat bij onze tijd zo goed past. Bekende voorbeelden daarvan zijn de fabriekshal- of loft woning boven op de zolder van een oud pand waar we een kantoor of woning in willen bouwen.
Bij een nieuwbouw woning verschijnen bijvoorbeeld als vanzelf de halletjes, gangen, overlopen met een overvloed aan deuren. We maken de ruimtes wat lichter en ruimer dan de woning van hiervoor en zo wanen we ons dan misschien niet in een hypermodern huis, maar we zijn wel in één klap up-to-date is het idee.
Kerk wordt spannende Woning
Bij een verbouwing van een oud kerkje is het bijvoorbeeld aantrekkelijke dat het gebouw, op de entree hal na, maar uit 1 ruimte bestaat. De grote ruimte weliswaar zwaar gedateerd, maar met mooie verhoudingen en de bijzondere kapconstructie, zal velen niet meteen prikkelen om die te bewaren. Toch is dat een unieke kans om een fijn modern ruimtelijk huis te maken. Als we dat willen kunnen we het pand opknippen in allerlei kamers die verbonden zijn met gangetjes en deuren. Maar de grote oude kerkzaal daagt uit tot oplossingen afwijkend van het gebruikelijke. Hoe willen we er echt in leven ? Juist de grote ruimte maakt het minder storend om er de mogelijkheid te scheppen er meerdere dingen tegelijk te doen.
Bestaande Kerk
Natuurlijk is de bestaande open ruimte wel erg hoog en leeg. En zijn de 3 gevels op de begane grond bijna helemaal gesloten zonder ramen.
Zaal kerkje verbouwd in jaren ’90. Kap is nog origineel, maar afgetimmerd aan binnenzijde. Het geheel heeft een wat sombere uitstraling. Een nieuwe afwerking met modernere of juist klassieke kleuren kunnen dit totaal veranderen.
Hoe kun je open karakter nu bewaren als dit een woning moet worden ?
Mooi kleinschalig kerkje met karakteristieke jaren ’30 metselwerk in meerdere kleuren en verbanden onder dikke laag vuil. De voordeuren met rode panelen.
De zijgevel heeft hoge glas in lood ramen. Het hoge schuine dak heeft prachtige aubergine kleurige pannen en is nog in goede staat.
Op begane grond mis je hier wel erg de ramen. Hoe kun je nu met zo’n gevel een fijne woonkamer maken met uitzicht en daglicht ?
Kerk verbouwt tot woonhuis.
Een tussenvloer die op de nieuwe geïsoleerde betonvloer staat zorgt ervoor dat we de vrije hoogte zelf kunnen kiezen . De 3 gevels op de begane grond zijn van meer deuren en ramen voorzien dan bij een nieuw huis gebruikelijk is. Dit zorgt voor een hele licht zonnige woning. De hoge ruimtes en de massieve muren houden het huis toch koel in de zomer. Dat op zich is al heel modern. De vormgeving is hier vrij klassiek gehouden, al zit in de achtergevel een heel hoog kozijn met alleen glas. De opdrachtgever heeft veel vrijheid om te kiezen voor moderner of klassieker met eindeloze combinaties en variaties binnen die uitersten.
Door gevelmetselwerk te reinigen komen de oude sprekende kleuren terug. De panelen in de dubbele entreedeuren zijn vervangen door dubbelglas waardoor de gevel opener is geworden en zijn oude karakter weer terug heeft.
De nieuwe kozijnen steken die 15cm uit, waardoor de gevel meer reliëf krijgt.
De zijgevel heeft, onder de hoge glas in lood ramen, 4 nieuwe kozijnen gekregen. Waardoor de achterliggende leefruimte op de begane grond veel licht en uitzicht heeft gekregen. Niemand ziet dat deze kozijnen nieuw zijn. Ze gaan volledig op in de bestaande architectuur. De dichte metselwerk borstweringen zijn ingeslepen en verwijderd. Aan de buiten zijn over deze littekens nieuwe donker groene kozijnen geplaatst. Deze kozijnen steken 15cm uit de muur. (Dit is de gevelversie waarbij er 3 woningen in kerk komen.)
Onderstaande begane grond van de kerkwoning laat iets zien van de ruimtelijkheid die mogelijk is in zo’n leeg gebouw. De centrale as met steeds dubbele glasdeuren maakt het mogelijk door de hele woning (hal, gang en woonkamer) heen te kijken tot in de achtertuin. Een riant zitgedeelte en een aparte plek voor kinderen maakt dat ieder zijn eigen ding kan doen maar je toch bij elkaar bent. Aan 3 zijden komt er veel licht en zon de woning binnen, naast het grote daklicht wat ook via de hoge nok licht geeft midden in de kamer.
Plattegrond van kerkwoning. De keuken, eetkamer, speelplek voor de kinderen en zitkamer gecombineerd in één grote ruimte die aan achterzijde tot in nok doorloopt. Centraal as door pand terug gebracht. Deze open as loopt helemaal door, waardoor er in die as steeds door hele pand naar buiten toe zicht is.
Een heel lang kookeiland met eettafel eraan vast behoord dan goed tot de mogelijkheden. Kookeilanden kosten per definitie al veel ruimte, maar kunnen heel aantrekkelijk zijn in open ruimte met hoge vaste kasten langs de muren. Die kasten kunnen dan ook dienen voor alle ander spullen, zoals een boekencollectie, een tv-scherm, etc. Gesloten, open of een combinatie ervan. Op deze wijze ontstaat een moderne monumentale sfeer. Die heel goed industrieel kan zijn.
Een oud pand kan een lang gekoesterde droom tot werkelijkheid maken !
=================
De beperking van wat er al is, creëert meer vrijheid dan nieuwbouw
De aanwezigheid van wanden en gevels op plaatsen waar we ze eigenlijk niet willen hebben, dwingen ons tot fundamenteel nadenken over hoe we een gebouw eigenlijk echt willen gebruiken.
Bij een ouder woonhuis kunnen we de honger naar meer ruimte simpelweg creëeren door bijvoorbeeld de begane grond zoveel mogelijk van zijn wanden te ontdoen met grote, zware en dure staalconstructies. En het liefste een grote uitbouw in de achtertuin van de woonkamer die ver doorloopt in het bestaande pand. Daarmee verdwijnt ook de sfeer die zo’n huis uitstraald. Een vraag kan dan zijn hoe krijgen we meer ruimte(lijkheid) zonder het bestaande sfeer en mooie details rigoureus te verwijderen ? ……………………
Een oud pand heeft vaak (te) kleine kamers naar ons idee. Alles eruit en opnieuw beginnen ?
Vertikaal gerichte of staande kozijnen maken gevel geslotener.
De gevel
Buitengevels
Als er iets sfeer bepalend aan een gebouw is, is het wel de gevel. De vorm van de kozijnen en ramen kunnen een gebouw een vriendelijke open uitstraling of het juist in een bastion doen veranderen. Project van Stolkpark ………
Horizontale of liggende kozijnen maken gevel opener.
Vertikaal gerichte of staande kozijnen maken gevel geslotener.
De gekozen gevel afwerking kunnen een gebouw warme uitstraling geven of juist een wat killere afstandelijkere.
Warme gevels hebben vaak een zacht relief en warme natuurlijke kleuren.
Een killer effect krijg je door materialen te kiezen met een gladder oppervlak. Koude grijs en wit tinten kunnen dit effect nog verder versterken.
De gevel binnen in gebouw
Een goed doordachte gevel zorgt ook binnen voor extra woongenot. Een raam op een uitgekiende plek kan ineens voor een mooi uitzicht zorgen. Fraaie lichteffecten geven in de kamer.
(onder constructie)
Elk gebied heeft architectonische elementen die karakteristiek zijn voor het gebied in heden en verleden. Deze kunnen op allerlei manieren worden ingezet zodat de architectuur meer verbinding te geven een gebied.
Het gevolg hiervan is dat elk gebied is te herkennen en de mensen die er een band mee voelen zich er blijvend mee verbonden voelen en het als van hun zullen zien, waardoor ze zich er voor willen inzetten.
Een neven effect is dat zo’n duidelijk herkenbaar gebied ook weer zijn aantrekkingskracht heeft op de gebieden eromheen.